چهارشنبه سوری ؛ آیینی که امسال ثبت ملی شد
آیین چهارشنبه سوری امسال با حضور مسئولان و کارشناسان میراث فرهنگی در زمره میراث معنوی ایرانیان به ثبت ملی رسید تا این آیین طبق ضوابط و قوانینی که برای آن تعریف میشود حفاظت شده و در نتیجه گذر زمان از یادها و خاطرها زدوده نشود.
خبرگزاری میراث فرهنگی _ گروه میراث فرهنگی _ فاطمه علی اصغر_ یکی از آئین های سالانه ایرانیان چهارشنبه سوری یا به عبارتی دیگر چارشنبه سوری است. ایرانیان آخرین سه شنبه سال خورشیدی را با بر افروختن آتش و پریدن از روی آن به استقبال نوروز می روند.چهارشنبه سوری، یک جشن بهاری است که پیش از رسیدن نوروز برگزار می شود.
این آیین امسال با حضور مسئولان و کارشناسان میراث فرهنگی در زمره میراث معنوی ایرانیان به ثبت ملی رسید . تا پس از این این آیین طبق ضوابط و قوانینی که برای آن تعریف می شود حفاظت شده و بر اثر گذر زمان از یادها و خاطرها زدوده نشود.
اسناد و مدارک تاریخی گویای آن است که مردم در این روز برای دفع شر و بلا و برآورده شدن آرزوهایشان مراسمی را برگزار می کنند که ریشه اش به قرن ها پیش باز می گردد.
مراسم ویژه آن در شب چهارشنبه صورت می گیرد برای مراسم در گوشه و کنار کوی و برزن نیز بچه ها آتش های بزرگ می افروزند و از روی آن می پرند و ترانه (سرخی تو از من ، زردی من از تو ) می خوانند.
آیین های چهارشنبه سوری
چهارشنبه سوری همچون سایر مراسم ایرانی دارای آداب خاص خود است این رسوم را پژوهشگران میراث این گونه برشمرده اند:
بوته افروزی
در ایران رسم است که پیش از پریدن آفتاب، هر خانواده بوته های خار و گزنی را که از پیش فراهم کرده اند روی بام یا زمین حیاط خانه و یا در گذرگاه در سه یا پنج یا هفت «گله» کپه می کنند. با غروب آفتاب و نیم تاریک شدن آسمان، زن و مرد و پیر و جوان گرد هم جمع می شوند و بوته ها را آتش می زنند. در این هنگام از بزرگ تا کوچک هر کدام سه بار از روی بوته های افروخته می پرند، تا مگر ضعف و زردی ناشی از بیماری و غم و محنت را از خود بزدایند و سلامت و سرخی و شادی به هستی خود بخشند. مردم در حال پریدن از روی آتش ترانه هایی می خوانند.
زردی من از تو ، سرخی تو از من
غم برو شادی بیا ، محنت برو روزی بیا
ای شب چهارشنبه ، ای کلیه جاردنده ، بده مراد بنده
خاکستر چهارشنبه سوری، نحس است، زیرا مردم هنگام پریدن از روی آن، زردی و ییماری خود را، از راه جادوی سرایتی، به آتش می دهند و در عوض سرخی و شادابی آتش را به خود منتقل می کنند. سرود "زردی من از تو / سرخی تو از من"
هر خانه زنی خاکستر را در خاک انداز جمع می کند، و آن را از خانه بیرون می برد و در سر چهار راه، یا در آب روان می ریزد. در بازگشت به خانه، در خانه را می کوبد و به ساکنان خانه می گوید که از عروسی می آید و تندرستی و شادی برای خانواده آورده است.
در این هنگام اهالی خانه در را به رویش می گشایند. او بدین گونه همراه خود تندرستی و شادی را برای یک سال به درون خانه خود می برد. ایرانیان عقیده دارند که با افروختن آتش و سوزاندن بوته و خار فضای خانه را از موجودات زیانکار می پالایند و دیو پلیدی و ناپاکی را از محیط زیست دور و پاک می سازند. برای این که آتش آلوده نشود خاکستر آن را در سر چهارراه یا در آب روان می ریزند تا باد یا آب آن را با خود ببرد.
مراسم کوزه شکنی
مردم پس از آتش افروزی مقداری زغال به نشانه سیاه بختی،کمی نمک به علامت شور چشمی، و یکی سکه دهشاهی به نشانه تنگدستی در کوزه ای سفالین می اندازند و هر یک از افراد خانواده یک بار کوزه را دور سر خود می چرخاند و آخرین نفر ، کوزه را بر سر بام خانه می برد و آن را به کوچه پرتاب می کند و می گوید: «درد و بلای خانه را ریختم به توی کوچه» و باور دارند که با دور افکندن کوزه، تیره بختی، شور بختی و تنگدستی را از خانه و خانواده دور می کنند.
همچنین گفته می شود وقتی میتراییسم از تمدن ایران باستان در جهان گسترش یافت،در روم وبسیاری از کشورهای اروپایی ،روز 21 دسامبر ( 30 آذر ) به عنوان تولد میترا جشن گرفته می شد.ولی پس از قرن چهارم میلادی در پی اشتباهی که در محاسبه روز کبیسه رخ داد . این روز به 25دسامبر انتقال یافت.
فال گوش نشینی
زنان و دخترانی که شوق شوهر کردن دارند، یا آرزوی زیارت و مسافرت، غروب شب چهارشنبه نیت می کنند و از خانه بیرون می روند و در سر گذر یا سر چهارسو می ایستند و گوش به صحبت رهگذران می سپارند و به نیک و بد گفتن و تلخ و شیرین صحبتکردن رهگذران تفال می زنند. اگر سخنان دلنشین و شاد از رهگذران بشنوند، برآمدن حاجتو آرزوی خود را برآورده می پندارند. ولی اگر سخنان تلخ و اندوه زا بشنوند، رسیدن به مراد و آرزو را در سال نو ممکن نخواهند دانست.
قاشق زنی
زنان و دختران آرزومند و حاجت دار، قاشقی با کاسه ای مسین برمی دارند و شب هنگام در کوچه و گذر راه می افتند و در برابر هفت خانه می ایستند و بی آنکه حرفی بزنند پی در پی قاشق را بر کاسه می زنند. صاحب خانه که می داند قاشق زنان نذر و حاجتی دارند، شیرینی یا آجیل، برنج یا بنشن و یا مبلغی پول در کاسه های آنان می گذارد. اگر قاشق زنان در قاشق زنی چیزی به دست نیاورند، از برآمدن آرزو و حاجت خود ناامید خواهند شد. گاه مردان به ویژه جوانان، چادری بر سر می اندازند و برای خوشمزگی و تمسخر به قاشق زنی در خانه های دوست و آشنا و نامزدان خود می روند.
آش چهارشنبه سوری
خانواده هایی که بیمار یا حاجتی داشتند برای برآمدن حاجت و بهبود یافتن بیمارشان نذر می کردند و در شب چهارشنبه آخر سال «آش ابودردا» یا «آش بیمار» می پختند و آن را اندکی به بیمار می خوراندند و بقیه را هم در میان فقرا پخش می کردند.
تقسیم آجیل چهارشنبه سوری
زنانی که نذر و نیازی می کردند در شب چهارشنبه آخر سال، آجیل هفت مغز به نام «آجیل چهارشنبه سوری» از دکان رو به قبله می خریدند و پاک می کردند و میان خویش و آشنا پخش می کردند و می خورند. به هنگام پاک کردن آجیل، قصه مخصوص آجیل چهارشنبه، معروف به قصه خارکن را نقل می کردند. امروزه، آجیل چهارشنبه سوری جنبه نذرانه اش را از دست داده و از تنقلات شب چهارشنبه سوری شده است.
تحریف آیین چهارشنبه سوری
یافته های پزوهشی نشان می دهد که تمامی آیین ها و یادمان هایی که مردم ایران در هنگامه گوناگون بر پا می داشتند و بخشی از آنها همچنان در فرهنگ این سرزمین پایدار شده است ، با منش ، اخلاق و خرد نیاکان ما در آمیخته بود و در همه آنها ، اعتقاد به پروردگار ، امید به زندگی ، نبرد با اهریمنان و بدسگالان و مرگ پرستان ، در قالب نمادها ، نمایش ها و آیین های گوناگون نمایشی گنجانده شده بود .
رفتار خشونت آمیز و مغایر با عرف و منش جامعه نطیر آنچه که امروزه تحت نام چهارشنبه سوری شاهد آن هستیم ، در هیچکدام از این آیین ها دیده نمی شود .
بهتر است بگوییم ، کسانی که با منفجر کردن ترقه و پراکندن آتش سلامتی مردم را هدف می گیرند ، با تن دادن به رفتاری آمیخته به هرج و مرج روحی ، آیین چهارشنبه سوری را تحریف می کنند.
منبع : خبرگزاری میراث فرهنگی | نوشته شده توسط علیرضا در شنبه 88/1/1 و ساعت 11:5 عصر | نظرات دیگران()
|
||
به نام خدا
علیرضا .:::::::::: سخن آغاز ::::::::::. ضابطون؛ نام ساباط ورودی شمالی محوطه آبشارهای شوشتر! ضابطون؛ گذری بر آثار باستانی و میراث فرهنگی شهرستان شوشتر و اخبار روز پیرامون آنها! ضابطون؛ دروازه بهشت جهانی شدن! ضابطون؛ بهانه قشنگ کودکی من!--------- .::::::: شوشتر امروز :::::::. شوشتر قلب تپنده ایران باستان!! آنجا که تاریخ ما رقم می خورد ، امروزه شهریست با مردمی مهربان و رئوف در ناحیه مرکزی شمال استان زر خیز خوزستان. مردمی اصالتاً خوزی با فرهنگ دیرینه و لهجه ای شیرین و قرین به پارسی ساسانی ، لهجه ای که هر شنونده را به وادی خیال می کشاند و یاد داریوش و شاپور را زنده می کند ، و سرزمینی به وسعت ایران باستان را . شوشتر امروز؛ شهریست با قدمتی به بلندای تاریخ ایران زمین ، تاریخی سرشار از هست و نیست ، صلح و جنگ ، آبادانی و ویرانی و... شوشتر امروز؛ شهریست آئینه تاریخ ، فرهنگ ، تمدن و ریشه ما ، و متعلق به تمام ما ایرانیان و نمود نجابت و اصالتمان! شهری که جای جایش ، آیت آباء واجدادمان از آن می تراود ،آن برهان قاطع و سند زندة وجودیمان! شوشتر امروز؛ شهریست طالب فکر و زبان و دست و بازوی ما ، جهت گریز از موت و نهستی! آنجا که یادگاری پدرانمان در حال خط خوردن است! و اینچنین مباد! خداوند یاورتان علیرضا/ بهمن 1387 پیوندهای مرتبط
تاریانا [118]
میراث آریا [121] خبر گزاری میراث فرهنگی [27] سازمان میراث فرهنگی شوشتر [75] سازمان میراث فرهنگی خوزستان [115] [آرشیو(5)] لوگوی وبلاگ
منوی ضابطون شوشتر
یادداشت هائ ضابطون شوشتر
سازه های آبی[13] . آثار باستانی[9] . گرگر[8] . ثبت جهانی[7] . بافت کهن[6] . سلاسل[6] . صنایع دستی[6] . آبشارها[5] . پل گرگر[5] . گردشگری[5] . خود نوشت[4] . شادروان[4] . سرای افضل[4] . گازر[3] . میراث[3] . گتوند[2] . موزه شوشتر[2] . عید[2] . پل لشکر[2] . تونل بلیتی . ثبت آثار . اعتبارات . افضل . بافت قدیم . سازه آبی . بدرود . جاذبه ها . جندی شاپور . چغازنیبل . چهارشنبه سوری . عسکر مکرم . عمو نوروز . شعیبیه . موسیقی . میان آب . گوردخمه . گوریه . مستوفی . مسجد جامع . مصاحبه . همایش .
آرشیو ضابطون شوشتر
دوستان ضابطون شوشتر
تبلیغات ضابطون شوشتر
آمار ضابطون شوشتر
بازدید امروز :51
بازدید دیروز :19 مجموع بازدیدها : 136752 جستجو در ضابطون شوشتر
|
||